‘Hij is gewoon een autist,’ zei de blonde dame bits. Ze stak haar eetstokken in de sushi, alsof het stukje zalm nog leefde en even afgemaakt moest worden. Haar vriendin, die jaloersmakende krullen had, zat met een volle mond en haar hand ervoor begripvol te knikken. Ze snapte wat haar vriendin bedoelde die haar ex omschreef als autist. Nog frappanter, zelfs ik die een tafel ernaast zat en onbeschoft hun gesprek aan het afluisteren was, begreep precies wat deze sushi-martelaar bedoelde. Ze bedoelde dat hij een ongevoelige kwal was.
Alleen een autist is natuurlijk iemand met autisme en geen ongevoelige kwal. Laat me eerst voorop stellen dat ik absoluut geen heilige ben en vaak heb geclaimd dat ik ‘autistische trekjes’ heb. Wie niet? Ik bedoelde het compleet onschuldig, tot ik inzag wat autisme echt inhield en opeens wat voorzichtiger in mijn uitspraken werd. Best hypocriet, daar ben ik bewust van. Maar zoals een vriendin van mij altijd zegt: ‘We worden niet wijs geboren.’
Kinder- en jeugdpsychiaters en GZ-psycholgen worden ook niet wijs geboren, maar na veel studeren en ervaring opdoen zijn zij met name de zorgprofessionals die de diagnose kunnen stellen. Dit doen ze niet zomaar, maar na meerdere observaties, IQ-testen en vragenlijsten.
Autisme is namelijk best een moeilijk diagnose om te stellen. Toch hoor ik bijna dagelijks mensen zichzelf en elkaar de diagnose geven; de vervelende ex, de hard-to-get crush, de irritante buurvrouw, de overdreven strenge docent of die rare gozer bij de supermarkt die je amper aankeek toen je aan het afrekenen was. Tja, misschien had hij écht autisme? Misschien vond hij je gezicht gewoon niet om aan te zien. Misschien allebei.
Kortom we gebruiken het woord autist soms als scheldwoord om ons smeagel ex uit te maken voor emotieloze kwal, we omschrijven soms ons kenmerkende trekjes die we volhardend volhouden of ons ons maken, als stereotypische autismetrekjes. Maar wat is autisme dan eigenlijk?
Autisme, oftewel tegenwoordig allemaal onder het kopje autismespectrumstoornis (ASS), is een neurologische aandoening. Er gaat iets ‘mis’ met de informatieverwerking in de hersenen, waardoor ze moeite hebben met sociale interacties en communicatie/lichaamstaal. Dat wil zeggen dat ze bepaalde gezichtsuitdrukkingen niet kunnen begrijpen (boos, blij of verdrietig), taal letterlijk opvatten of anders begrijpen, vaak ook in zichzelf zijn gekeerd en gedrag vertonen wat past bij autisme (bijvoorbeeld fladderen met de handen/armen). Wat typerend is voor autisme is dat ze veel baat hebben aan structuur, meer dan de mensen zonder autisme, en daardoor in hun gedrag herhalende patronen te herkennen zijn.
Autisme kun je niet aan de buitenkant zien, wat het daardoor moeilijk te herkennen maakt voor de leken. Een tijdje geleden hoorde ik bij de metrohalte een jongeman keihard schreeuwen en schelden, omdat hij de metro had gemist. De man die naast mij stond te wachten op de metro, tikte mij aan en zei: ‘Je zou maar zo gek zijn hé.’ Hij bedoelde het als grapje. Ik haalde mijn schouders op en zei: ‘Tja, hij kan natuurlijk ook autisme hebben en heeft nu een paniekaanval omdat zijn structuur veranderd. Bovendien, zijn we niet allemaal een beetje gek?’
1 Comment
Geweldig!!!